خانه نوآوری تعلیم و تربیت، به عنوان یک اقدام از موسسه مطالعات راهبردی تعلیم و تربیت برهان، در یک سال فعالیت خود موفق به برگزاری چهار دوره از رویداد تکانش (توسعه کارآفرینی و نوآوری آموزشی) شده است؛ که شناسایی و حل مسائل نظام تعلیم و تربیت را در قالب های نوین مسئله پردازی دنبال می کند.
با سعید یغموری، مدیر خانه نوآوری تعلیم و تربیت و دانش آموخته برنامه ریزی آموزشی، گفت‌وگو کرده ایم. معرفی کامل خانه نوآوری تعلیم و تربیت و نقطه گذاری های آن از حیث حرکت و هدف را در ادامه دنبال کنید.
چرا تعلیم و تربیت؟
نظام تعلیم و تربیت بی شک مهم ترین رکن شکل گیری و بالندگی هر تمدنی است. طبق بیانات مقام معظم رهبری در مهر ۷۹، برای ایجاد یک تمدن اسلامی -مانند هر تمدن دیگر- دو عنصر اساسی لازم است: یکی تولید فکر، یکی پرورش انسان. بر این اساس، آموزش و پرورش طلایه دار حرکت پرشتاب ایران اسلامی به سوی آینده ای روشن در افق تمدن نوین اسلامی است. علی‌رغم نقش بی بدیل نظام تعلیم و تربیت و حجم بالای فعالیت هایی که در این میدان در حال انجام است، بسیاری از مسائل انسانی جامعه بلکه بسیاری از مسائل درونی نظام آموزش و پرورش کماکان لاینحل باقی مانده است. بنابراین ضرورت، ماموریت خانه نوآوری تعلیم و تربیت را در این حوزه مشخص کردیم.
اگر بخواهید خانه نوآوری تعلیم و تربیت را در یک جمله تعریف کنید؟
بستری برای تربیت نیروی نقش آفرین از رهگذر حل مسائل نظام تعلیم و تربیت با راهکارهای نوآورانه برای پیش برد تحول بومی در نظام تعلیم و تربیت.
ایده خانه نوآوری تعلیم و تربیت از کجا آمد و چه زمان و چه طور فعالیتش را رسما آغاز کرد؟
ابتدای سال ۹۸ تصمیم گرفتیم تا از ظرفیت موسسه برهان به جای حل مسائل نظام تعلیم و تربیت توسط خود موسسه، به منظور حل مسائل تعلیم و تربیت توسط گروه های مردمی مسئله محور و دغدغه مند استفاده کنیم. از این رو بررسی های لازم انجام شد و در نهایت طرح خانه نوآوری تعلیم و تربیت تدوین و برای راه اندازی آن اقدامات و پیگیری های بعدی انجام شد. این تلاش‌ها در پاییز سال ۹۸ به ثمر نشست و خانه نوآوری تعلیم و تربیت به طور رسمی شروع به فعالیت کرد.
مخاطب یا جامعه هدف خانه نوآوری تعلیم و تربیت را چه افراد یا گروه هایی می‌دانید؟
افراد جوان و دغدغه مند در حوزه تعلیم و تربیت از جمله دانشجویان، طلاب و فارغ التحصیلان دانشگاهی که برای حل مسائل نظام تعلیم و تربیت نیاز به کمک و همراهی دارند.
مخاطب، کجا یا چطور باید شما را پیدا کند و بشناسد؟ اساسا نحوه ارتباط با مخاطب چگونه است؟ مثلا سایت اطلاعات دقیقی از فعالیت های خانه نمی دهد؛ حتی اخبار ساده، مثلا حضور در نمایشگاه اینوتکس از طریق کدام دستاوردهای خانه نوآوری تعلیم و تربیت بوده است و غیره.
معرفی خانه نوآوری تعلیم و تربیت و شناخت آن از طریق مجاری مختلفی انجام می شود:
۱. سایت و شبکه های اجتماعی: از طریق وب سایت و شبکه های اجتماعی خانه اطلاعات اولیه ای را می توان کسب کرد. البته این بسترها در حال بازطراحی و به روز شدن است.
۲. برگزاری رویداد: مانند «رویداد نوآوری و کارآفرینی آموزشی: تکانش»، «رویداد انتقال یک تجربه: روایت»، «رویداد نقد و بررسی فیلم: برداشت تو» و وبینارهای آموزشی برگزار شده و سایر رویدادهای ترویجی و آموزشی و تحلیلی که توسط خانه نوآوری تعلیم و تربیت برگزار شده است.
۳. بازدیدها و ارتباطات خانه: بازدیدهایی که توسط فعالان، متخصصین تعلیم و تربیت و مسئولین از خانه نوآوری تعلیم و تربیت صورت می گیرد و همچنین جلسات و تعاملات ما با نهادها، سازمان ها، موسسات و افراد و ارائه و معرفی خانه نوآوری تعلیم و تربیت به ایشان.
اولویت خانه حمایت از طرح/پروژه هایی است که معطوف به «شناخت مسئله (یا ترسیم نظام مسائل تعلیم و تربیت)» هستند یا بر «حل مسئله» تمرکز دارند؟ به عبارت دیگر دغدغه خانه شناخت مسئله است یا حل مسئله؟
همان‌طور که در تعریف خانه نوآوری تعلیم و تربیت بیان شد، دغدغه خانه تربیت نیروی نقش آفرین از رهگذر حل مسائل نظام تعلیم و تربیت است. بنابراین لازم است خانه هم در حوزه شناخت مسئله و هم حل مسئله به تیم ها، آموزش ها و مهارت های لازم را منتقل کند و هر دو وجه برای خانه اهمیت دارند، هر چند به تناسب شرایط تیم ممکن است تمرکز فعالیت های تیم در یکی از وجوه بیشتر باشد.
آموزش نیروی انسانی به صورت مستقیم هم در شرح وظایف خانه تعریف شده یا آموزش غیرمستقیم و به صورت بسترسازی و تقویت نیروی انسانی موجود صرفا مدنظر است؟
هم آموزش مستقیم و هم غیرمستقیم در خانه نوآوری تعلیم و تربیت مورد استفاده قرار می گیرند. در خانه نوآوری تعلیم و تربیت علاوه بر تربیت نیروی انسانی در قالب جذب تیم و فعالیت برای حل مسئله و نیز برگزاری رویدادهای آموزشی از ظرفیت دوره های کارآموزی نیز برای تربیت نیرو به صورت فصلی استفاده می کنیم.
خانه قرار است چطور و از طریق چه سازوکارهایی مسائل را شناسایی و بررسی کند؟ آیا سازوکار خاصی برای مراجعه به خانه تنظیم شده؟ افراد یا گروه ها به شما مراجعه می کنند یا خودتان سراغشان می روید؟
سازوکارهای مختلفی برای شناسایی مسائل در خانه نوآوری تعلیم و تربیت در نظر گرفته ایم. یکی از روش ها توزیع پرسش نامه میان خبرگان و جمع آوری آرای ایشان در مورد مسائل مهم تعلیم و تربیت است. روش دیگر ارتباط با مجموعه های حاکمیتی و دریافت مسائل کلان از ایشان است و در نهایت در تعامل با مجموعه های فعال حوزه تعلیم و تربیت برخی دیگر از مسائل این حوزه را شناسایی می کنیم.
اگر تعلیم و تربیت را یک اکوسیستم در نظر بگیریم، خانه چه نقشی در این نظام ایفا می کند؟ این نقش یا اثرگذاری بر نظام کل، به چه صورت است؟ یعنی اتصال خانه به نظام رسمی تعلیم و تربیت کشور چگونه است؟
خانه نوآوری تعلیم و تربیت نقش های مختلفی در این اکوسیستم ایفا می کند. شاید مهم ترین نقش آن تربیت نیروی اثرگذار در حوزه تعلیم و تربیت است. نقش دیگر خانه نوآوری تعلیم و تربیت، حل برخی مسائل نظام تعلیم و تربیت از طریق هدایت تیم ها و همچنین انجام پروژه های متنوع در این حوزه است. در نهایت شبکه سازی بین مجموعه های مختلف فعال در این حوزه نیز از دیگر نقش های خانه نوآوری تعلیم و تربیت در این اکوسیستم محسوب می شود.
آیا با دستگاه های سیاست گذاری آموزشی مثل شورای عالی انقلاب فرهنگی همکاری داشتید؟
بله. مدیر موسسه برهان، جناب آقای آزین، در ارتباط با این شورا و شورای عالی آموزش و پرورش هستند.
به نظر شما خلاها/نقص‌ها/آسیب‌های نظام تعلیم تربیت کنونی را می شود از بیرون حل/مرتفع کرد؟
بله. حل این مشکلات از بیرون، روشی چابک تر و اثربخش تر در مقایسه با تغییرات از درون این نظام است. البته باید توجه داشت برای حل اساسی این مشکلات نیاز به تغییرات ساختاری و اساسی نظام تعلیم و تربیت همچنان وجود خواهد داشت و این تغییرات می تواند شروعی برای اصلاحات نظام تعلیم و تربیت باشند.
در واقع خانه نوآوری به عنوان نهادی مردمی و واسط بین لایه حاکمیت و مردم به منظور هم افزایی ظرفیت های مردمی و حاکمیت جهت حل مسائل نظام تعلیم و تربیت که هر دو وجه مردمی و حاکمیتی را تا حدی پوشش می دهد، فعالیت می کند.
اصلی ترین چالشی که با آن مواجهید؟
شناسایی و جذب نیروی انسانی کارآمد و دغدغه مند که احتمالا نیاز جدی همه مجموعه های تحولی است.
اثرگذاری مثبت و منفی خانه نوآوری در چند سال فعالیتش کجاها پررنگ و قابل رویت است؟ چه دستاوردهایی داشتید؟
اکنون کمتر از یک سال از عمر خانه نوآوری تعلیم و تربیت می گذرد. در این زمان اندک برخی اثرگذاری های این مجموعه به شرح زیر است:
- ایجاد بستری برای افراد دغدغه مند در حوزه تعلیم و تربیت جهت حل مسائل نظام تعلیم و تربیت؛
- ایجاد شبکه بین موسسات و سازمان ها با محوریت خانه نوآوری تعلیم و تربیت.
گام های بعدی خانه نوآوری چیست؟
توسعه فعالیت های خانه نوآوری تعلیم و تربیت در حوزه تربیت نیروی انسانی نقش آفرین با جذب تیم های مجازی در تهران و شهرستان ها؛ همچنین ارتقاء خدمات خود به تیم ها جهت تسریع رشد ایشان؛ توسعه شبکه ارتباطی خانه با سایر مجموعه های فعال در این حوزه هم مورد توجه است.
منبع: جامعه اندیشکده‌ها